بیش فعالی پلاکت، یک ویژگی منحصر به فرد در COVID-۱۹ است ,

بیش از ۱۶.۶ میلیون نفر از زمان آغاز شیوع COVID-۱۹ از دسامبر سال ۲۰۱۹ به سندرم حاد تنفسی  (SARS-CoV-۲) آلوده شده اند. این عفونت عجیب، همچنان در حال تاخت و تاز است و بسیاری از دانشمندان موارد تایید شده ی ابتلا به آن را فقط نوک یک کوه یخ دانسته اند.
از جمله ی عدم قطعیت های این بیماری، دشواری در تشخیص بیمارانی است که به علائم شدید پیشرونده ای مبتلا می شوند که فرد را به سمت نارسایی تنفسی و مرگ پیش می برد. بیماری COVID-۱۹، ناشی از این ویروس، با یک واکنش شدید التهابی و پنومونیت شدید مشخص می شود. تحقیقات قبلی نشان داده اند که این مسیر التهابی با فعالیت انعقادی غیرطبیعی در تعامل است و این عامل محرک بیماری شدید در بیماران است.
یک مطالعه ی جدید توسط محققان ایرلندی در سرور medRxiv ، در ژوئیه سال ۲۰۲۰ ، منتشر گردید که از رابطه دو طرفه بین COVID-۱۹ و ناهنجاری های انعقادی خبر می دهد.
انعقاد پذیری بیش از حد در COVID-۱۹
بیماران مبتلا به COVID-۱۹ شدید، تمایل غیر منتظره ای به ترومبوآمبولی در رگهای عمقی نشان داده اند، و سطح D-dimer بالا نیز در آنها گزارش شده است. D-dimer یک نشانگر افزایش انعقادپذیری بیش از حد در خون است و به نظر می رسد که نشاندهنده ی بیماری شدیدتر و همچنین میزان مرگ و میر بالاتر است. بیمارانی با سابقه فشار خون بالا، دیابت و سایر عوامل خطر قلبی عروقی، بیشتر در معرض خطر ترومبوز هستند. علاوه بر این، مطالعات کالبد شکافی بیماران COVID-۱۹ وجود لخته ها در رگ های خونی ریه و همچنین در اندام های دیگر را تایید کرده است.
یکی دیگر از شاخص ها، عدم تاثیر داروهای ضد پلاکت مانند آسپیرین و داروهای ضد انعقادی مانند هپارین با وزن کم مولکولی در  COVID-۱۹است، اگرچه معمولاً انتظار می رود که نقش مهمی در جلوگیری از چنین ترومبوز وریدی ایفا کنند. در عوض در COVID-۱۹، میزان ترومبوآمبولی وریدی (VTE)  بالاست و لخته های شریانی نیز گزارش می شوند. با توجه به پیامدهای شدید چنین لخته هایی، ضروری است که مکانیسم های دخیل در ایجاد وضعیت انعقاد پذیری بیش از حد، برای ایجاد رژیم های پیشگیرانه و درمانی مناسب، مشخص گردند.
مطالعه ی حاضر به نقش پلاکت ها در این شرایط غیرعادی انعقادی می پردازد. پلاکت ها برای لخته شدن و همچنین التهاب، بهبود زخم و رشد رگ های خونی جدید در بافت در حال ترمیم، بسیار مهم هستند. پلاکت ها به عنوان بخشی از پاسخ ایمنی، به عفونت های ویروسی پاسخ می دهند. علاوه بر این، به نظر می رسد، در بیماران COVID-۱۹ ، بیان ژنهای پلاکت و نحوه پاسخ پلاکت ها به محرکهای مختلف تغییر می کند.
تعداد کم پلاکت ها در بیماران COVID-۱۹ نیز ممکن است در طول بستری در بیمارستان منجر به مرگ شود زیرا ممکن است میانگین حجم پلاکتی (MPV) را افزایش دهد، که یک شاخص حساس برای فعال شدن پلاکت ها در گردش خون است و همچنین نقش تعیین کننده ای در نتیجه ی فرآیندهای التهابی مرتبط با لخته، دارد. مشخص شده است که MPV همچنین در عفونت های ویروسی خاص افزایش می یابد.
مطالعه: پلاکت های بیش فعال
این مطالعه شامل ۵۴ بیمار مبتلا به COVID-۱۹ تأیید شده بود، که ۳۴ نفر از آنان در بخش مراقبت های ویژه تحت دستگاه های تهویه ی مکانیکی قرار داشتند. وضعیت بقیه آنها پایدار مانده بود. پلاکت ها برای ترشح ATP ، و همچنین برای بیان ترمبوپویتین (TPO) ،P- select in  و فاکتور ۴ پلاکتی (PF۴) مورد آزمایش قرار گرفتند.
محققان دریافتند که سطح D-dimer در زمان پذیرش در میان افرادی که به بیماری پیشرونده مبتلا شدند، بالاتر است. این زیر مجموعه از بیماران همچنین دارای MPV بالاتر و تعداد نوتروفیل های بالاتر بودند، در حالی که نسبت پلاکت ها به نوتروفیل های آنها در زمان پذیرش در بیمارستان پایین تر بود. این اختلافات هنوز هم پس از ورود به ICU آشکار بود.
در ابتدا، تعداد پلاکت ها بین هر دو گروه مشابه و قابل مقایسه بود اما متعاقباً در بین گروه مبتلا به کووید شدید در زمان بستری در ICU کاهش یافت، علاوه بر این، نسبت بالاتری از نوتروفیل ها به لنفوسیت ها در این افراد گزارش شد که با یافته های مطالعات قبلی سازگار بود.
پلاکت ها نسبت به فعال کننده ها بیش از حد پاسخگو می شوند
مانند سایر مطالعات، مطالعه حاضر نیز نشان داد که تجمع پلاکتی با قرار گرفتن در معرض ترومبین با دوز کم و U۴۶۶۱۹ (آگونیست گیرنده A۲ ترومبوکسان A) ، فعال کننده ی انتشار گرانول متراکم، افزایش می یابد. پلاکت ها با ترشح ADP به چنین دوزهایی از فعال کننده های خون افراد مبتلا به COVID-۱۹ ، با حساسیت بیشتری پاسخ می دهند.
انتشار ADP با دوزهای پایین ترومبین، سه برابر افزایش می یابد، اما با U۴۶۶۱۹ به ترتیب ۲۸ و ۸۹ برابر در مقایسه با گروه کنترل سالم و بستری افزایش می یابد. با دوزهای بالا، ترشح گرانول متراکم در بیماران COVID-۱۹ و شاهد به ترتیب دو و ده برابر افزایش یافت.
به طور خلاصه، پلاکت ها در بیماران COVID-۱۹ ، بسیار راحت تر و شدیدتر به دوزهای بسیار کم فعال کننده ها پاسخ می دهند، به عبارت دیگر آنها آستانه ی پایین تری برای فعال سازی دارند.
این الگو، قبلاً در مورد واکنش نگران کننده ی پلاکتها به مقادیر پایین آگونیست پروتئینهای غیر ساختاری ویروس دنگی گزارش شده بود. این مطالعه می گوید: این می تواند به معنای " القای حساسیت پلاکت ها توسط ویروس" باشد. نقش اتوکرین ADP ،ATP  و ترومبوکسان A۲ باعث تقویت بیشتر فعالیت پلاکت و آزاد شدن گرانول می شود. این تایید دیگری بر این موضوع است که COVID-۱۹ بیماریی است که سبب افزایش واکنش پلاکت و افزایش لخته شدن خون می شود.
فاکتور ۴ پلاکتی، sP- select in و TPO بالاتر
در بیماران مبتلا به COVID-۱۹ ، مقدارTPO ، PF۴ و P- select in محلول نسبت به گروه کنترل بالاتر بود. P- select in محلول و همچنین TPO به میزان کمتر، می توانند COVID-۱۹ شدید را از خفیف متمایز کنند.
فعال سازی پلاکت، پیش بینی کننده ی بیماری شدید است
به نظر می رسد COVID-۱۹ با سطح بالاتر پاسخ پلاکت به فعال کننده ها مربوط است، که می تواند نشان دهنده ی فشار به سمت تولید پلاکت بیشتر باشد، همانطور که با افزایش TPO در بیماران COVID-۱۹ به طور یکسان نشان داده شده است.
افزایش میزان MPV در هنگام پذیرش افرادی که به سمت بیماری شدید پیش می روند، همچنین نشان دهنده ی بیان نشانگرهای فعال سازی بیشتر در پلاکت ها با دانسیته ی بالاتر گرانول متراکم است. هنگامی که این گرانولها محتوای خود مانند ADP ، ترومبوکسان و بتا-ترومبوگلوبولین را آزاد می کنند، این می تواند به عنوان یک محرک قدرتمند برای فعال سازی بیشتر ذخایر پلاکت عمل کند.
در یک مطالعه ی پیشین، محققان mRNA کد کننده ی ACE۲ را در پلاکت ها یافتند. هنوز مشخص نیست که آیا ویروس پلاکت ها را از طریق ACE۲ ، یا گیرنده های دیگری مانند FcγRIIA ، آلوده می کند و پاسخ آنها را تشدید کند.
پیامدها
این مطالعه نتیجه گیری می کند: "از ابتدای مراحل همه گیری COVID-۱۹ آشکار شده است که اختلالات در هموستازی نشانگر بارز این بیماری است و به نظر می رسد با عوارض قابل توجهی همراه است. علت بروز انعقاد پذیری بیش از حد در COVID-۱۹ احتمالاً چند فاکتوری است، اما فرض بر این است که با پاسخ التهابی مشخص که پس از عفونت ایجاد می شود، هدایت می شود. درک بیشتر نحوه بروز اختلال در عملکرد پلاکت ها و چگونگی مقابله با آن در COVID-۱۹ برای کاهش تعداد مرگ و میرهای ناشی از یک بیماری پیشرونده، بسیار مهم است.
منبع:
https://www.news-medical.net/news/۲۰۲۰۰۷۲۹/Platelet-hyperreactivity-a-unique-feature-of-COVID۱۹.aspx