تفسیر آزمایش اسپرم ,

معنی اصطلاحات آزمایش اسپرم (اسپرموگرام):

Concentration : غلظت اسپرم های زنده در واحد حجم – میلی لیتر

% Motility : درصد اسپرم های متحرک

% Morphology : درصد اسپرم های دارای مورفولوژی نرمال

Functional Sperm Concentration = FSC : غلظت اسپرم های دارای مورفولوژی نرمال و حرکت پیشرونده گرید ۳ و ۴ معادل a , b در واحد حجم – میلی لیتر

Motile Sperm Concentration = MSC : غلظت اسپرم های دارای حرکت پیشرونده گرید ۳ و ۴ معادل a , b در واحد حجم – میلی لیتر

Sperm Motility index = SMI : اندکس کیفیت تمام نمونه با در نظر گرفتن تعداد و حرکت و مورفولوژی و میزان فضای آکروزومی اسپرم

Total Sperm in Sample : تعداد کل اسپرم های زنده در کل حجم نمونه

Total Functional Sperm in Sample : تعداد کل اسپرمهای دارای مورفولوژی نرمال و متحرک پیشرونده گرید ۳ و ۴ در کل حجم نمونه

Total Motile Sperm : تعداد کل اسپرم های متحرک در کل حجم نمونه

آزمایشات ماکروسکوپی اسپرم

* مایع شدن سیمن ( Liquefacation time )

مایع منی ، مایعی ویسکوز(کشدار) ، کدر ، سفید یا خاکستری و دارای بوی تند و زننده است و بلافاصله بعد از انزال منعقد (لخته) می شود . در دمای 37 درجه سانتی گراد در عرض 45-5 دقیقه به حالت شفاف و مایع در خواهد آمد . در یک نمونه طبیعی ، مایع شدن ( لیکوفیکیشن ) ، ظرف 30 دقیقه کامل می شود .

* حجم مایع منی ( Volume )

بعد از مایع شدن کامل ، تمام نمونه بوسیله پی پت و یا سرنگ به لوله آزمایش منتقل می شود و در این زمان حجم مایع منی اندازه گیری می شود . حجم نرمال مایع منی بین 1.5 تا 5 میلی لیتر است که حتماً باید در هر اسپرموگرام قید شود .

* ویسکوزیته ( Viscosity )

ویسکوزیته منی نیز مانند سایر مایعات با درجه حرارت تغییر کرده و گذشت زمان نیز آن را کاهش می دهد . بعد از مایع شدن کامل می توان به راحتی با مکش سرنگ میزان ویسکوزیته را مشخص نمود که به یکی از صورتهای زیر قابل مشاهده است :

• Thin : آبکی بوده و به راحتی از پی پت خارج می شود .
• Normal : حالت ژله ای یا آبکی نداشته و بصورت قطره قطره از پی پت ( سرنگ ) خارج می شود .
• Some what thick : قدری حالت ژله ای دارد و به راحتی از پی پت ( سرنگ ) خارج می شود .
• Thick : حالت ژله مانند شدیدی داشته و به راحتی نمی توان آن را به داخل سرنگ کشیده و یا از آن خارج نمود .

* تعیین PH اسپرم :

بعد از مایع شدن کامل ، PH را می توان با استفاده از نوار کاغذی مخصوص مشخص نمود . این کاغذ با تغییر رنگی که می دهد می تواند PH را به راحتی مشخص نماید .

PH طبیعی بعد از مایع شدن کامل بین 7.2 تا 7.8 است . با گذشت زمان یا وجود التهاب در اندامهای تولید مثل آقا، پ هاش مایع منی افزایش یافته و قلیایی می شود . بر عکس در مواردی که بیماریهای مزمن غده پروستات ، کیسه منی و اپی دیدیم وجود داشته باشد ، نمونه به طرف اسیدی شدن تغییر می کند.

آزمایشات میکروسکوپی اسپرم

Agglutination چسبندگی اسپرم ها به هم :

چسبیدن اسپرم ها به همدیگر که ممکن است بصورت سر به سر ، سر به دم ، دم به دم باشد . علت آن ترشح آنتی بادی ضد اسپرم می باشد ، آگلوتیناسیون بصورت few ، some ، most و all گزارش می دهد که حاکی از میزان تجمع اسپرم می باشد.

تعداد اسپرم در هر میلی متر مایع منی ml / countsperm

تعداد اسپرم در هر میلی لیتر را گزارش می کند که بوسیله هموسیتومتر نئوبار انجام می شود . در سال 1980 میلادی سازمان بهداشت جهانی ( who ) با بررسی مطالعات محققین مختلف اعلام نمود که حد نرمال برای تعداد اسپرمها حداقل 20 میلیون اسپرم در هر میلی لیتر مایع منی است و این میزان برای باروری کافی است به شرط آنکه عکس العمل اکروزومی ، مرفولوژی و حرکت اسپرمها در حد طبیعی باشد و اگر در هر میلی لیتر از نمونه بیش از 250 میلیون اسپرم و جود داشته باشد ، نمونه را پلی اسپرمی می نامند .یعنی تعداد اسپرم بیش از حد معمول .

Total / countsperm تعداد کل اسپرم در نمونه

از حاصل ضرب ml / countsperm در حجم مایع منی بدست می آید که حد طبیعی آن 40 میلیون به بالا می باشد.

تست قابلیت زنده ماندن ( viability )

برای شناسایی اسپرمهای زنده متحرک و غیر متحرک از اسپرمهای مرده ، می توان از رنگ آمیزی فوق حیاتی استفاده نمود که در نمونه طبیعی 75% یا بیشتر اسپرمها زنده می باشد .

ارزیابی تحرک اسپرم ( motility )

پارامتر اصلی در تعیین کیفیت مایع منی ، تحرک اسپرمها است . چون اسپرمهای غیر متحرک قادر به عبور از مجاری تناسلی زن نبوده و نمی تواند تخمک را بارور سازد .

درجات تحرک اسپرم :

• Class A : اسپرمهایی که با سرعت یک میدان میکروسکوپی را بطور مستقیم طی می کنند .(خوب)
• Class B: اسپرمهایی که در میدان میکروسکوپی حرکت رو به جلو دارند ولی یک میدان را به طور مستقیم طی نمی کنند .(معمولی)
• Classs C : اسپرمهایی که حرکت رو به جلو ندارند یا بصورت لرزشی حرکت داشته و یا بصورت حرکت دورانی یا رفت و برگشتی دارند .(ضعیف)
• Class D : اسپرمهایی که هیچ گونه حرکتی ندارند .(بد)

ذکر این نکته ضروری است که نمونه اسپرموگرام نرمال باید دارای حداقل 60-50 درصد اسپرمهای متحرک و با حداقل سرعتی برابر با کلاس B می باشد .

علت حرکت غیر طبیعی و ضعیف اسپرم میتواند عفونت ، آنتی بادی ضد اسپرم ، انسداد ناقص مجرای انزال ، نقصان هورمون FSH ، LH و واریکوسل باشد.

*مورفولوژی اسپرم ها

بعد از ارزیابی تحرک و تعداد اسپرمها ، مورفولوژی اسپرم را می توان عامل مهمی در باروری مردان است .

ارزیابی مورفولوژی بصورت کمی و کیفی بوده و شامل تشخیص اسپرمهای نرمال از اسپرمهای غیر نرمال و... است .

مورفولوژی غیر طبیعی اغلب با کمبود تحرک و تعداد اسپرمها همراه است .

شکلهای مختلف اسپرم :

در ارزیابی مایع منی ، اسپرم طبیعی یک سر بیضی شکل با محیط منظم دارد . کلاهک آکروزوم حدود دو سوم سر را پوشانده ، قطعه میانی با محور طولی سر در یک راستا است و 8-7 میکرومتر طول دارد ، قسمت اصلی نیز دارای پیرامونی منظم بوده و حدود 45 میکرومتر طول دارد .

اسپرم غیر طبیعی ممکن است دو سر و یا یک سر ماکروسفال (خیلی بزرگ) ، میکروسفال (خیلی کوچک) ، گرد ، نامنظم ، باریک ، گلابی شکل و یا سنجاقی داشته باشد .

اشکال غیر طبیعی دم ممکن است بصورت کج ، پیچ خورده دو دم ، کوتاه ، گره خورده و یا همراه با زواید سیتوپلاسمی مشاهده شود.