بافت شناسی مو (برای مشاهده ادامه مطلب اینجا کلیک کنید) ,

فولیکول مو یک ارگان دینامیک است که تنها در پستانداران مشاهده می شود. تارهای مو در بسیاری از پستانداران از جمله انسان به عنوان عایق در تنظیم دمای بدن و سد فیزیکی در برابر اشعه ماورای بنفش عمل می کنند. همچنین موهای ابرو و مژه ها از ورود اجسام خارجی به چشم جلوگیری کرده و موهای سر مانع رسیدن نور خورشید، سرما و صدمات فیزیکی به سر و گردن می شوند .

فولیکول مو تحت تاثیر هورمون های بدن به ویژه آندروژن می باشد . این هورمون ها رشد مو را در مناطق متعددی از بدن تحریک می کنند اما همزمان در تعدادی زیادی از مردان رشد موهای سر را مهار کرده و باعث ایجاد طاسی می گردند . افزایش موها با الگوی مردانه یا هیرسوتیسم و همچنین ریزش مو در شرایطی مانند Alopecia Areata و یا بیماری های سیستم ایمنی از نظر روانی روی کیفیت زندگی افراد تاثیر عمیقی می گذارند . حتی طاسی معمول ، Androgenetic Alpocia یا ریزش موی مردانه با وجود بسیار بالا در میان مردان با اثرات روانی – اجتماعی منفی همراه است . هر چند بروز بالای طاسی به ویژه در افراد سفید پوست آن را به یک پدیده طبیعی تبدیل کرده و بیشتر به عنوان یک صفت ثانویه جنسی محسوب می شود .

تعداد تارهای مو در نواحی مختلف بدن در شرایط طبیعی در خانم ها متفاوت است . معمولا در خانم ها رشد موهای کرکی در مناطقی مانند پشت لب ، چانه ، قفسه سینه یا کمر مشاهده می شود . افزایش ضخامت و رنگ مو در این نواحی هیرسوتیسم نامیده می شود . این وضعیت با الگوی رشد مردانه موها به شکل موهای خشن و تیره مشخص می شود و معمولا به علت افزایش تولید هورمون های اندروژن از تخمدان یا غدد آدرنال و همچنین افزایش حساسیت فولیکولهای مو به این هورمون ها ایجاد می شود .معمولا بیماری زمینه ای ، وضعیتی خوشخیم است. اما در موارد نادری به علت نئوپلاسم فعال اتفاق می افتد . هیرسوتیسم با شروع سریع و وجود علائم Virilism (بم شدن صدا ، برآمده شدن استخوان فرونتال و کاهش سایز سینه ) می تواند دلیلی برای وجود بد خیمی های تخمدان یا غدد آدرنال باشد . به همین علت نیاز فوری به بررسی های بیو شیمیایی یا روش های تشخیصی تصویربرداری ، جهت درمان یا ارجاع بیماران دارد .شایع ترین علت ایجاد هیرسوتیسم سندرم تخمدان پلی سیستیک ( PCOS ) می باشد . در این بیماری علاوه بر رشد موهای ناخواسته مشکلاتی نظیر آکنه ، آمنوره ، الیگومنوره ، افزایش وزن و به میزان کمتر بم شدن صدا مشاهده می شود .

سایر علل اندروژن هیرسوتیسم عبارتند از :
● تومورها و سرطان های تخمدان
● هایپرتکوزیس ( Hyperthecosis )
● تومورها و بدخیمی های غده آدرنال
● هایپرپلازی مادر زادی آدرنال
● سندرم کوشینگ
● مصرف داروهایی مانند تستوسترون ، دانازول ، استروئیدهای آنابولیک ، گلوکوکورتیکوئیدها ، سیکلوسپورین ، ماینوکسیدیل و فنی توئین بیماری های غده هیپوفیز مانند پرولاکتینمی

روش های تشخیص آزمایشگاهی
زنان مبتلا به هیرسوتیسم خفیف ، خونریزی ماهیانه منظم و سابقه فامیلی مثبت نیاز به تست های آزمایشگاهی ندارند .بررسی های آزمایشگاهی در موارد لزوم عبارتند از : اندازه گیری سطح تستوسترون سرم ، 17 آلفا هیدروکسی پروژسترون ، دهیدرو اپی اندروسترون سولفات ( DHEA-S ) ، پرولاکتین ، LH و FSH سرم و همچنین اندازهگیری سطح آزاد کورتیزول در ادرار 24 ساعته در موارد مشکوک به سندرم کوشینگ .
همچنین سونوگرافی تخمدان ها جهت تشخیص توده های تخمدان و CT Scan غدد آدرنال توصیه می گردد .

درمان
پروتکل درمان هیرسوتیسم شامل درمان دارویی و درمان های مکانیکی و زیبایی جهت رفع موهای ناخواسته می باشد . درمان دارویی عبارت است از تجویز داروهای ضد بارداری خوراکی ، آنتی آندروژن ها و فیناستراید . با اینکه استفاده از فیناستراید در درمان هیرسوتیسم مورد تایید FDA نیست اما مطالعات متعدد کارایی قابل قبول این دارو را نشان داده اند . باید توجه داشت تجویز این دارو باید با استفاده از روش های مطمئن جلوگیری از بارداری همراه باشد . درمان های مکانیکی شامل : انواع روش های اپیلاسیون ، بی رنگ کردن موها ، الکترولیز و استفاده از لیزر و IPL می باشد .
در این میان الکترولیز تنها روش از بین برنده دائمی موها محسوب می شود .استفاده از درمان های دارویی نتایج قابل توجهی به دنبال داشته و معمولا از رشد موها جلوگیری می کنند . در صورت رشد مجدد موهای جدید ضخامت کمتری دارند . با این حال درمان های دارویی روی رنگ و ضخامت موهای موجود تغییری ایجاد نمی نمایند . با توجه به این مساله استفاده از درمان های مکانیکی و زیبایی ضروری است .
همان گونه که ذکر شد درمان های مکانیکی مانند انواع روش های اپیلاسیون یا بی رنگ کردن موها باعث از بین رفتن آنها نمی شوند .استفاده از الکترولیز به علت هزینه بالا و نیازمند بودن به زمان درمان طولانی و همچنین دردناک بودن ، محدوده شده است .
در حال حاضر تنها تکنولوژی های موثر در کاهش تراکم موها و رفع موهای ناخواسته و ایجاد اثرات طولانی مدت ، استفاده از انرژی لیزر و IPL می باشد .
علاوه بر روش های درمانی ، تغییرات شیوه زندگی و کاهش وزن کارایی درمان را افزایش می دهند .

لیزر و کاربرد آن در بیماری های پوستی و زیبایی پپوست
کاربرد لیزر در پزشکی و از جمله بیماری های پوستی از حدود 40 سال پیش به صورت تحقیقاتی شروع شد و با ساخت دستگاه های جدیدتر که موثرتر و کم عارضه تر بودند جایگاه ویژه و وسیعی در درمان بیماری ها ، پیدا کرد.مکانیسم اثر لیزر ، جذب انرژی نورانی توسط کروموفور هدف و بر اساس قانون فوتوترمولیز انتخابی صورت می گیرد . از آنجایی که لیزر تک طول موج می باشد. تخریب فقط در ساختمان های خاص حاوی مولکولهای کروموفور ایجاد می شود . در حالی که افزایش حرارت در ساختمان های مجاور فاقد این مولکولها زیاد قابل توجه نیست . در نتیجه با انتخاب لیزر مناسب و با دانستن ویژگی های بافتی می توان ضایعه مورد نظر را تخریب کرد در حالی که کمترین آسیب ممکن به ساختار مجاور آن وارد شود.
به طور کلی کاربردهای لیزر در زیبایی را به شکل زیر می توان دسته بندی کرد :
1- درمان ضایعات و خال های عروقی
2- درمان انواع ضایعات رنگی و رنگدانه ای پوست شامل خال های رنگی پوست و Tattoo ها
3- درمان و کاهش موهای ناخواسته بدن
4- کاهش چین و چروک ، فرورفتگی ها ، اسکارهای هایپوتروفیک و هایپرتروفیک ، کلوئید و استریا
5- درمان و کاهش موهای ناخواسته بدن
4- کاهش چین و چروک ، فرو رفتگی ها ، اسکارهای هایپوتروفیک و کلوئید و استریا
5- درمان ضایعات پوستی مثل Skin tag و ...Laser Hair Removal
از تولید سیستم های متعدد نوری و لیزری جهت درمان موثر موهای ناخواسته زمان زیادی می گذرد . کلیه این دستگاه ها بر اساس استفاده از اصول فیزیک لیزر، جهت هدف قرار دادن انتخابی فولیکول های مو توسط کروموفور ملانین ساخته شده اند. با گسترش یافته های علمی در مورد بیولوژی فولیکول های مو سیستم های جدیدتر با کارایی و اثر بخشی بالاتری جهت رفع موهای ناخواسته معرفی شده اند .

فولیکول های مو در هر قسمت از بدن در یک زمان در فازهای مختلف رشد قرار دارند. فاز آناژن یا مرحله رشد از نظر مدت زمان در نقاط مختلف بدن متفاوت بوده و حداکثر تا شش سال طول می کشد . پس از آن موها وارد مرحله کاتاژن به مدت تقریبی سه هفته می شوند . مرحله تلوژن یا استراحت قبل از شروع مجدد فاز آناژن اتفاق می افتد و در حدود سه ماه به طول می انجامد . در هر زمانی 80 تا 85 درصد موها در فاز آناژن هستند و باقیمانده موها مرحله کاتاژن (2%) یا تلوژن (10-15%) را طی می کنند . طول مدت فاز آناتژن بر اساس سن ، فصل، منطقه آناتومیک ، جنس ، سطح هورمون ها و عوامل ژنتیکی متفاوت است . به عنوان مثال فاز آناژن موهای سر در حدود 48 تا 72 ماه است در حالیکه در موهای ساق پا فاز آناژن یک تا شش ماه طول می کشد .

جهت از بین بردن موها به مدت طولانی ، لیزر درمانی باید در یک یا چند فاز رشد فولیکول مو انجام شود . بر اساس شواهد تجربی جهت از بین بردن موها سلولهای بنیادی چند ظرفیتی پیاز مو ، پاپیلا و ماتریکس در فاز آناژن مورد هدف قرار می گیرند . اگر آسیب ایجاد شده طی فاز آناژن کامل نباشد ، فولیکول های مو وارد فاز تلوژن می شوند . بنابراین بعد از اولین جلسه درمان ، فولیکولهای مو از نظر فاز رشد همزمان می گردند . این مساله کاهش موقتی موها به مدت سه سال را در پی خواهد داشت که از نقطه نظر درمان مناسب نیست . پس از این مدت فولیکول های مو بر اساس فیزیولوژی خود مجدد وارد فاز آناژن می گردند .

بررسی های انجام شده در مورد تاثیر لیزر بر خصوصیات ایمنوهیستو شیمی فولیکول مو ، نشان می دهند پس از یک جلسه درمان قسمت های مختلف فولیکول مو بدون تغییر باقی مانده اند و انرژی لیزر بیش از تخریب ، به تغییرات عملکردی در سلولهای بنیادی فولیکول های مو منجر می گردد.

در حال حاضر در مورد استفاده از واژه رفع دائمی ( permanent) موهای ناخواسته توافق نظر وجود ندارد . دوام درمان به معنی رفع کامل موها در طول زندگی بیمار ، هدفی غیر منطقی است . اکثر محققین معتقدند کلمه دائمی به معنای کاهش تعداد موها پس از انجام درمان ، در مدت زمانی طولانی تر از فاز کامل رشد فولیکول، در هر منطقه از بدن می باشد . اگر پس از پایان این مدت رویش مجدد موها اتفاق نیفتد ، می توان نتیجه گرفت آسیب غیر قابل بازگشت در فولیکول های مو ایجاد شده است .

انواع مختلف سیستم های لیزری موجود می توانند باعث کاهش موقتی در تعداد موها شوند . به این صورت که در یک طول موج خاص با پهنای پالس و شدت جریان معین ، آسیب گرمایی محدود به منطقه هدف حاوی ملکول های کروموفور ملانین می شود .
به طور کلی از بین رفتن موها توسط سیستم های نوری با سه مکانیسم اتفاق می افتد :
1- تخریب گرمایی توسط افزایش دمای موضعی
2- تخریب فوتومکانیکال از طریق ایجاد Shockwave ها در بافت
3- تخریب فوتو شیمیایی از طریق تولید مدیاتورهای توکسیک مانند مولکول اکسیژن یا رادیکال های آزاد منابع لیزری با طول موج 600 تا 1100 نانومتر رنگدانه ملانین را تحت تاثیر قرار داده و برای از بین بردن موها مناسب هستند . با این حال استفاده از لیزرهای با طول موج کوتاه به علت جذب زیاد انرژی لیزر در پیگمان های اپیدرم در فتوتیپ های پوستی تیره و همچنین عمق نفوذ ناکافی به درم بسیار محدود شده است .

اولین سیستم به کار رفته در این زمینه لیزر Ruby با طول موج 694 نانومتر بود . با اینکه این لیزر با اثرات درمانی قابل توجهی در رفع موهای تیره در فتوتیپ های پوستی روشن همراه بود اما به دلایلی که ذکر گردید ، استفاده از آن امروزه معمول نیست . در حال حاضر بیشترین درمان لیزری جهت از بین بردن موها توسط لیزر Alexandrite ( 755nm ), Diode ( 800-810nm) و Nd : YAG(1064nm) و همچنین سیستم های نوری غیر لیزری مانند IPL ها انجام می شود . در مورد سیستم های لیزری علاوه بر طول موج ، پارامترهای دیگری نیز جهت انتخاب دستگاه مناسب برای درمان در نظر گرفته می شود . این پارامترها عبارتند از :
توان دستگاه ( power , Spot Size ) ، پهنای پالس و وجود سیستم های Cooling
توان دستگاه ( power )
هر دستگاهی که بتواند انرژی بیشتری تولید کند ، امکان درمان در طیف ویع تری را فراهم می آورد . این انرژی با واحد ژول اندازه گیری می شود . سیستم های لیزری مورد بحث به صورت پالسی هستند . توان ماکزیمم یک دستگاه لیزر ، بیشترین میزان انرژی است که در هر پالس به بافت منقل می شود . کل انرژی منتقل شده در یک پالس با توجه به Spot Size در سطح تقسیم شده و به عنوان شدت انرژی ( Fluence) شناخته می شود . یک سیستم لیزری می تواند شدت انرژی بسیار بالایی را در Spot Size بسیار کوچک ، یا شدت پایینی را در Spot Size بزرگتری به بافت منتقل کند .